Tin tức
Chi tiết các cấu kiện mái trong nhà gỗ và chức năng của nó
Trong kiến trúc nhà gỗ truyền thống Việt Nam, mái là bộ phận quan trọng nhất, không chỉ che mưa chắn nắng mà còn thể hiện thẩm mỹ và kỹ thuật xây dựng tinh xảo. Mái nhà gỗ thường có kết cấu theo kiểu vì kèo (hoặc vì kèo gỗ), gồm nhiều cấu kiện chồng xếp và liên kết với nhau theo nguyên tắc truyền lực từ mái xuống cột. Dưới đây là các cấu kiện chính trong kết cấu mái nhà gỗ truyền thống cùng chức năng của từng phần:
1. Kèo (hoặc Vì kèo)
-
Chức năng: Là bộ khung chính của mái, truyền toàn bộ tải trọng từ mái xuống cột.
-
Cấu tạo: Một vì kèo bao gồm nhiều cấu kiện nhỏ như xà, rui, mè, cột quân… liên kết với nhau theo phương đứng.
2. Cột
-
Gồm: Cột cái (cột chính), cột quân (cột phụ).
-
Chức năng: Chống đỡ toàn bộ hệ mái và kết cấu nhà.
-
Cột cái: Đỡ xà nóc, xà dọc.
-
Cột quân: Đỡ hoành và lan truyền lực về cột cái và xuống móng.
-
3. Xà
-
Gồm: Xà nóc, xà dọc, xà nách.
-
Chức năng: Liên kết các cột lại với nhau và đỡ các cấu kiện phía trên.
-
Xà nóc: Chạy dọc theo đỉnh mái, nâng đỡ đòn tay.
-
Xà dọc (xà lòng): Chạy theo chiều dài nhà, liên kết cột cái và cột quân.
-
Xà nách: Nối cột quân với cột cái, giúp chống đỡ mái ngang.
-
4. Hoành
-
Chức năng: Nối giữa hai vì kèo và truyền lực từ mái xuống xà.
-
Vị trí: Đặt ngang nhà, thường nằm phía trên xà.
5. Đòn tay
-
Chức năng: Là trục chính đỡ mái ngói, đỡ hệ rui mè.
-
Vị trí: Nằm dọc theo chiều mái, nằm phía trên hoành.
6. Rui
-
Chức năng: Gác lên đòn tay, đỡ các mè, là nơi trực tiếp đỡ mái ngói.
-
Vị trí: Chạy dọc mái nhà, song song nhau, khoảng cách nhỏ.
7. Mè
-
Chức năng: Làm giá đỡ trực tiếp cho ngói lợp.
-
Vị trí: Nằm ngang trên rui, mật độ dày để giữ viên ngói.
8. Bẩy (còn gọi là bẩy mái, bẩy hiên)
-
Chức năng: Nâng đỡ phần mái đua ra khỏi thân nhà (mái hiên), tạo độ vươn và thẩm mỹ.
-
Vị trí: Gắn ở đầu vì kèo hoặc đầu xà để đỡ phần mái chìa ra.
9. Con chồng
-
Chức năng: Gối đầu xà nóc, giúp liên kết hệ mái ở điểm đỉnh nóc.
-
Vị trí: Nằm trên cột cái, giữa hai xà giao nhau ở đỉnh.
10. Đầu dư
-
Chức năng: Trang trí và truyền lực, thường có chạm khắc tinh xảo.
-
Vị trí: Phần nhô ra của hoành hay xà ở hai đầu vì kèo.
Sơ đồ tổng quan mối liên kết truyền lực từ mái xuống nền:
Mè → Rui → Đòn tay → Hoành → Xà (nóc/dọc/nách) → Cột cái/quân → Nền móng
Nhà Gỗ Trên Đồi: